Xίλια μάτια 'χει ο λογισμός μερού, νυκτού βιγλίζουν Xίλια η καρδιά και πλιότερα, κι ουδέ ποτέ σφαλίζουν Bιτσέντζος Kορνάρος Tεύχος 116 ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 ΑΙΓΑΛΕΩ Kωδικός: 016703 ΕΝΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ Κάπως διαφορετικά κύλησε το φετινό καλοκαίρι στο χωριό. Χωρίς πανηγύρια και χαρές, χωρίς γλέντια και τσικαλομαγερέματα, χωρίς λύρα και ρακή. Δεν ήταν όμως κι άσχημο, αν τύχει να θέλει να αναδείξει κά- ή μπύρας. Δεν είναι συστατικό στοιχείο της παρέας η βιαστική διεκπεραίωση της κουβέντας, του φαγητού, του ποτού. Πώς να ευχαριστηθεί κανείς το φίλο και το συγγενή, μέσα σε δυο, δυόμισι ώρες; Δε γίνεται πρίσμα έκφρασης της κοινωνικής ευθύνης. Ας είναι. Είχε όμως και τα καλά του αυτός ο χρονικός περιορισμός. Γέμιζαν παρέες άλλα σημεία του χωριού. Νέοι και μεγαλύτεροι κατέβαιναν για βραδινό περίπατο στη Δρατσέρα, με ένα μπουκάλι μπύρας στο χέρι, ενώ άλλοι απολάμβαναν ένα παγωτό. Έτσι, ό,τι διέκοπτε ο δύσφορος νόμος, το συνέχιζε η επιθυμία για αλληλεπίδραση και επαφή. Οι μεγαλύτεροι συνέχιζαν για λίγο ακόμα τη βραδιά τους στο σπίτι, στη βεράντα ή την αυλή, ενώ οι νεαροί εκτόνωναν την ορμή της νιότης τους στον περίβολο της Παναγίας και στο γήπεδο! Λάτρευα να ακούω αργά το βράδυ, το γρήγορο ποδοβολητό τους στα είκοσι τρία σκαλοπάτια που οδηγούν από το Τριόδι, στο γήπεδο, με τη συνοδεία μουσικής από το κινητό και φωνές που διατάρασσαν την εκκωφαντική σιωπή της νύχτας! Στο ψαροχώρι του Μόχλου τα πράγματα ήταν πιο ζωηρά! Με την παρουσία των τουριστών σε ανεκτό επίπεδο, η δροσιστική βουτιά στις παραλίες δεν άγγιζε τα όρια του συνωστισμού. Το ίδιο και στις ταβέρνες, αν και το να αναγκάζεται κάποιος να σηκωθεί με τη μπουκιά στο στόμα δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Η ηρεμία που επακολουθούσε, το φεγγαρόφωτο που διαχεόταν στη θάλασσα και ο ήχος των κυμάτων που έσκαγε στα χοντρά βότσαλα της ακρογιαλιάς, αναζωογονούσε και έδιωχνε μακριά τα άγχη της καθημερινότητας που κουβαλούσαν οι ντόπιοι και οι παραθεριστές των πόλεων. «Ουδέν κακόν αμιγές καλού» διατράνωνε η αισιόδοξη φύση του αρχαίου Έλληνα, η οποία θα ήταν ωφέλιμο να συμπορευτεί με την ταλαιπωρημένη από πολλά δεινά φύση των νεοελλήνων. Είναι μια περίοδος που θα περάσει και το φετινό καλοκαίρι ήταν εξίσου όμορφο με το περσινό και το προπέρσινο. Όσο μπορούμε ακόμα να ταξιδεύουμε με το βλέμμα στραμμένο στο φεγγαρόφωτο του Μόχλου, και να αποτελειώνουμε, έστω βιαστικά, μια μπύρα στα καφενεία του χωριού με τους δικούς μας ανθρώπους, τόσο η πορεία των πραγμάτων θα αλλάζει ρότα προς το καλύτερο πεισματικά, θέλοντας ή μη. ποιος κάτι θετικό, μέσα στο αρνητικό, κάτι φωτεινό μέσα στο σκοτάδι. Δεν ήταν ευχάριστο το άκουσμα του κουδουνιού στο καφενείο του Κωτσόβολου στις 23:30, όταν η παρέα βρισκόταν στο κέφι, ενώ ποτήρια και πιάτα ήταν ακόμα γεμάτα. Ειδικά για τους υπομονετικούς θαμώνες των καφενείων που απολαμβάνουν ράθυμα μεζέ και ποτό, ήταν μαρτύριο η βιαστική και διεκπεραιωτική κατανάλωση της υπόλοιπης ρακής στη διασκέδαση να βρίσκεται κάποιος με στραμμένο το βλέμμα στο ρολόι και στη σκέψη «πλησιάζει 23:00, δεν προλαβαίνω να πω, να πιω, να επικοινωνήσω για πολύ!» Έπρεπε όμως να τηρηθεί η νομοθεσία που επέβαλε το κλείσιμο των κέντρων διασκέδασης άρα και των καφενείων, στις δώδεκα το βράδυ. Έτσι ανόρεχτα, λοιπόν, αναγκαζόμασταν να την τηρήσουμε όλοι, υπό το φόβο τυχόν προστίμου, και υπό το Ποιητική βραδιά στην Τουρλωτή Με ιδιαίτερη επιτυχία και παρά τις επιβεβλημένες νομοθετικές αντιξοότητες και προσκόμματα στην προσέλευση κόσμου, λόγω covid-19, που προέβλεπαν περιορισμένο αριθμό ατόμων στις δημόσιες συναθροίσεις, στέφθηκε η εκδήλωση στον προαύλιο Ποιητές». Συγχωριανοί και αρκετοί φίλοι του χωριού μας, προσήλθαν άλλοι καθήμενοι στις πενήντα θέσεις που είχαν τοποθετηθεί για αυτό το σκοπό στην αυλή του Γυμνασίου Τουρλωτής, και άλλοι στα σκαλοπάτια της Εκκλησίας και τίμησαν με την παρουσία Δυο μαντινιάδες Μέσα στο βούρκο της ζωής την τόση αδικία υπάρχει κάτι όμορφο που λέγεται φιλία. Φίλο δεν κάνω όποιο βρω και μου χαμογελάσει αν δεν τον έχω σε χαρές και πίκρες δοκιμάσει. Το μήνυμά μας στους νέους Πρέπει να έχουμε και φίλους και εχθρούς. Τους φίλους, για να μας θυμίζουν το καθήκον μας και τους εχθρούς, για να μας υποχρεώνουν να το κάνουμε. Πλούταρχος, 47-120 μ.χ., Αρχαίος Έλληνας ιστορικός χώρο του Ιερού ναού της Παναγίας, το βράδυ της 26ης Αυγούστου με θέμα: «Ποιητική παράδοση και ποιητική δημιουργία στην Τουρλωτή. Λαϊκοί και λόγιοι Τουρλωτιανοί τους, τους σύγχρονους ποιητές του χωριού μας, και τους παλαιότερους που διακρίθηκαν για την καλλιτεχνική τους ικανότητα στο! στη σελ. 2
2 Tουρλωτιανά Nέα ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 Ο ΠΕΛΑΡΓΟΣ Στις 2 Σεπτεμβρίου 2020 η Μαρία Δερμιτζάκη και ο Γιαν απέκτησαν το πρώτο τους παιδί ένα χαριτωμένο κοριτσάκι. Στους ευτυχείς γονείς ευχόμαστε να είναι καλορίζικο κι ευτυχισμένο. ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ Στις 5 Σεπτεμβρίου 2020 ο Δημήτρης Νομικός (γιος της Αυγής) και η Κέλλυ Καψιμάλη βάπτισαν το κοριτσάκι τους στον Ιερό Ναό Τριών Ιεραρχών στο Αμερικάνικο Κολλέγιο Αθηνών! από σελ. 1 EappleÈÌ ÏÂÈ : KˆÛÙÔ Ï A Ì ÎË και το ονόμασαν Αθηνά. Τις θερμότερες ευχές μας στους γονείς, παππούδες και γιαγιάδες, καθώς και στους αναδόχους της μικρής! ΓΑΜΟΙ Στις22 Αυγούστου 2020 η Μαρία Καβουσανού και ο Μάνος Αυγουστινάκης τέλεσαν το γάμο τους στον Ιερό Ναό του Αγίου Τίτου στο Μόχλος. Στην ξεχωριστή αυτή μέρα, προμηνύονται πολλές αλλαγές στην ζωή σας. Ευχόμαστε οι αλλαγές αυτές να την γεμίσουν με χαρά, αγάπη και ευτυχία. Να ζήσετε! ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ Λίγους μήνες μετά την απώλεια του συζύγου της έφυγε από τη ζωή στις 5 Ιουλίου 2020 στην Αθήνα όπου διέμενε, η Πηνελόπη (Πόπη) Λιλιμπάκη και ετάφη στο Γ Κοιμητήριο Αθηνών. Στις 8 Ιουλίου 2020 απεβίωσε και ετάφη στην Τουρλωτή ο Μανώλης (Μανούκος) Ζερβάκης. Στις 2 Αυγούστου έφυγε από τη ζωή και ετάφη στην Τουρλωτή όπου διέμενε η Σοφία Κουκουράκη. Στις 22 Αυγούστου έφυγε από τη ζωή ο Μιχαήλ Τσιρακάκης στην Αθήνα όπου διέμενε και ετάφη στην Μυρσίνη. Στις 24 Σεπτεμβρίου έφυγε από τη ζωή και ετάφη στο κοιμητήριο της Σητείας ο Μανώλης Ρεϊζάκης. Στις 9 Οκτωβρίου 2020 απεβίωσε και ετάφη στην Αθήνα, όπου διέμενε, η Ιουλία Παναγιωτάκη. Ευχόμαστε θερμά συλλυπητήρια στις οικογένειές τους. Να είναι γεροί και να τους θυμούνται. ΝΕΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Η Γεωργία Ζερβάκη του Γεωργίου και της Άννας εισήχθη στη Σχολή Μόνιμων Υπαξιωματικών Ναυτικού.(Σ.Μ.Υ.Ν.) Στη νέα μας φοιτήτρια ευχόμαστε Καλές σπουδές και συγχαρητήρια στους γονείς της. Ποιητική βραδιά στην Τουρλωτή στήσιμο της ρίμας. Η βραδιά άρχισε με το καλωσόρισμα των προέδρων των αδελφών συλλόγων του χωριού μας, Δημήτρη Μάλλιου και Πηνελόπης Συντυχάκη, καθώς και τον προλογισμό του συντονιστή της βραδιάς Μανώλη Χατζηνάκη, και συνεχίστηκε με απαγγελίες παλαιών ποιημάτων, αγαπημένων και πολυακουσμένων ως τις μέρες μας (Ερωτόκριτος, Μοναχοθυγατέρα, Μαύρο Καράβι, Εψόφησε ο γάιδαρος, Το τραγούδι της Μαρίκας κλπ ). Διαβάστηκαν ποιήματα των : Ανταίου, Καμινοκωστή, Βάρδα, Μπρόκα, Δερμιτζογιάννη, Παπαδομιχελάκη Γ. Τη σκυτάλη των επιγόνων, ανέλαβαν προσκεκλημένοι ποιητές οι οποίοι απήγγειλαν δικές τους δημιουργίες. Το μικρόφωνο έλαβαν οι Κωστής Δερμιτζάκης, Αντώνης Ανυψητάκης, Νικόλας Ευαντινός, Μανώλης Λυκάκης, Ματθαίος Μπαχλιτζανάκης, Νίκος Μακρυνάκης. Μετά από αυτούς, σειρά πήραν οι σύγχρονοι ριμαδόροι, μαντιναδολόγοι, λαϊκοί και λόγιοι ποιητές. Αναγνώστηκαν ποιήματα και μαντινάδες των : Μαρίας Βογιατζή, Μαρίκας Κοϊνάκη, Δημήτρη Λιλιμπάκη, Χρήστου Νικ. Κοϊνάκη, Μενέλαου Αδαμάκη, Δημήτρη Μπετίνη, Μαρίας Θεοδοσάκη, Καίτης Παπαδάκη, Μάριου Λεοντίδη, Αντωνέλλας Ψαρουδάκη, Ζηνοβίας Καταπότη, Πηνελόπης Συντυχάκη, Γιάννη Χανιώτη, Αντώνη Ψιμικού. Τα ανωτέρω ποιήματα απήγγειλαν οι ίδιοι οι δημιουργοί τους, αλλά και εξουσιοδοτημένα προς τούτο άτομα, λόγω της προσωπικής συστολής και ταπεινότητας των δημιουργών να προσεγγίσουν το μικρόφωνο. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουμε στους ανθρώπους που απήγγειλαν και τίμησαν τους παλαιούς και σύγχρονους λαϊκούς και λόγιους ποιητές του τόπου μας, συνδράμοντας στην ανάγνωση των ποιημάτων τους, και που δεν ήταν άλλοι από τους: Μιχάλη Παπαδάκη, Κατερίνα Μετζάκη, Δημήτρη Μάλλιο, Ρένα Τουρλωτιανάκη, Γιώργο Γλεζάκη, Σοφία Τσαγκαράκη, Γιάννη Μπουρμπουράκη, Νατάσσα Παπαδοπούλου Τζαβέλλα, Μανώλη Χατζηνάκη και Χριστίνα Ταμπουρατζή. Ιδιαίτερη τιμή μας έκανε με την παρουσία της η γνωστή ηθοποιός Ελένη Καστάνη που απήγγειλε ποιήματα της Μαρίας Θεοδοσάκη. Η βραδιά βιντεοσκοπήθηκε από το Δημήτρη Ανδρεαδάκη και φωτογραφικό υλικό λήφθηκε από τον Μιχάλη Παπαδάκη. Ευχαριστούμε θερμά όλους τους συντελεστές, παρευρισκομένους και φίλους του χωριού μας που προσέδωσαν με την παρουσία τους ιδιαίτερη πνοή στο νωχελικό Αύγουστο από τον οποίο φέτος αισθητή απουσία είχε το πανηγύρι, η λύρα και το ξεφάντωμα. Κυρίως ευχαριστούμε τον ιθύνοντα νου της βραδιάς Μανώλη Χατζηνάκη που ανέλαβε τη συγκέντρωση του ποιητικού απανθίσματος και την πρόσκληση των ποιητών και οδήγησε τη βραδιά στην επιτυχία. Μοναδικός άνθρωπος Ανεπανάληπτη η στάση της ζωής του «Νόμος και Τάξη» η στρατιωτική του θητεία Ολόλαμπρος ο βίος του Υστεροφημία πλουσιότατη Κέντρο της φιλοσοφίας του, η τύχη Ολόσωμη η κοινωνία της Πόλης στο ξόδι του Στολίδι, αψεγάδιαστο και ζηλευτό, η οικογένεια του, η αγαπημένη του Ίνια, τα παιδιά του, Γιωργής και Κατερίνα και τα εγγόνια του. Ο Μανούκος ήταν ο δευτερότοκος γιος του Γιωργή και της Κλειώς. Από μικρό τον φωνάζανε όλοι Μανούκο. Ήτανε το χαϊδευτικό του. Μ αυτό το όνομα πορεύτηκε στη ζωή του και μ αυτό καθιερώθηκε. Μετά το Γυμνάσιο, ο Μανούκος. κατατάχτηκε στην Χωροφυλακή, για να εκπληρώσει εκεί, τη στρατιωτική του θητεία. Μόλις εκπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία, ο Μανούκος, μαθήτευσε κοντά στον πατέρα του, στο εμπόριο και στην επιχείρηση του γυψορυχείου στο Αλτσί. Και όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, ο πατέρας, παρέδωσε στα τρία του παιδιά του, το Μανούκο, το Νίκο και τον Κίμωνα, τις επιχειρήσεις του. Έτυχε στο διάβα της ζωής του, ο Μανούκος, να συναντήσει την Ίνια, γυναίκα αξιόλογη, που τον συντρόφευσε, με αφοσίωση και αγάπη, μέχρι το τέλος. Μανούκος και Ίνια δημιουργήσανε μια ζεστή φωλιά με παιδιά κι εγγόνια. Ο Μανούκος έζησε μια ζωή αμέριμνη και ξένοιαστη. Καθιέρωσε ένα τρόπο ζωής εντελώς δικό του. Ένα πρότυπο, που πολλοί, το θαυμάζανε και το μιμηθήκανε. «Ζωή Μανούκου» ή «τη ζωή σου δεν την κάνει ούτε ο Μανούκος» λέγανε για τον κάθε καλοπερασάκια. Θιασώτης του τζόγου αλλά με μέτρο. Ήξερε να χάνει και να κερδίζει. Στόπαρε στη χασούρα και τζόγαρε στη ρέντα. Είχε μεγάλη αγάπη για το πατρογονικό του χωριό, την Τουρλωτή. Κληρονόμησε το αρχοντικό του προπάππου του Ρουσέλιο. Εκεί πέρασε τα παιδικά του χρόνια μέσα στη ζεστή αγκαλιά της γιαγιάς του, της Μαριγώς και του παππού του, του Ιωάννη κι εκεί, του έκλεισε τα μάτια, η αγαπημένη του Ίνια. Στο κοιμητήρι του αγαπημένου του χωριού, τον συνόδευσαν, με πόνο ψυχής, η γυναίκα του, τα παιδιά του, τα εγγόνια του, τα αδέλφια του, τα ανίψια του και πλήθος κόσμου, για την αιωνία του ανάπαυση. Οι δεσμοί μας ήταν, τα ολίγα γονίδια και η πολλή αγάπη. Δεν είχα πληροφόρηση για να παραστώ στο ξόδι του, αλλά η γραφίδα μου παρούσα, τον κατευοδώνει στ άστρα. ΚΩΣΤΗΣ Ν. ΖΕΡΒΑΚΗΣ, Σητεία 9/7/2020 Tραπεζικός Λογαριασμός Συλλόγου Τουρλωτιανών Αττικής ALPHA BANK 124-00-2002-006612 για τις συνδρομές και τυχόν προσφορές. ΕΜΜ. Γ. ΖΕΡΒΑΚΗΣ ΜΑΝΟΥΚΟΣ Tουρλωτιανά Νέα Tριμηνιαία έκδοση του Συλλόγου Τουρλωτιανών Αττικής Διανέμεται δωρεάν στα μέλη του Iδιοκτήτης: Σύλλογος Τουρλωτιανών Αττικής Αραχώβης 19-21 Aθήνα 106 80 τηλ.: 210 3611224 Eκδότης, Yπεύθ. ύλης & σύνταξης: Πηνελόπη Συντυχάκη, Aραχώβης 19-21 Aθήνα 106 80 τηλ.: 210 3611224 Φωτοστοιχειοθεσία Εκτύπωση: N. Zώρζος & ΣIA O.E. Mεσολογγίου 10, Aθήνα Tηλ.: 210 3301600
ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 Tουρλωτιανά Nέα 3 ΓΙΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ Πως μας επήραν το Σχολειό και την Αστυνομία, θαρρούνε πως η Τουρλωτή τη χάνει την αξία. Η Τουρλωτή στέκει ψηλά κι απού χει μάτια ας κρίνει, κεφαλοχώρι ήτανε κι έτσι θα παραμείνει. Δεν υστερεί η Τουρλωτή σε φούρνο, σε κουρείο, έχουμε κομμωτήριο, λογιστικό γραφείο. Πρώτο στολίδι του χωριού είναι το Ιατρείο. αλουμινάδες, μαραγκούς, σύγχρονο Φαρμακείο. Πέντε χωριά μας πολεμούν και μας κατηγορούνε, μα τ άδικο που κάνουνε μπροστά τους θα το βρούνε. Ας δείξουν κατανόηση κι όχι με πλάγια μέσα, λάκκο αν σκάβεις αλλουνού εσύ θα πέσεις μέσα. Ιδού τ αποτελέσματα μας πήραν το Σχολειό μας και έχασε την αξία του λέγαν το χωριό μας. Η Τουρλωτή δεν χάνεται όσο κι αν προσπαθήσουν, γιατί έχει ανθρώπους άξιους να την υποστηρίξουν. Από τα χρόνια τα παλιά στους βουλευτάδες πρώτη, τον Παπαδάκη τον Κωστή μα και τον Καταπότη. Ο φουνταλίδης πιο παλιά που έγραψε Ιστορία, την Τουρλωτή την έφερε πρώτη στην Επαρχία. Τουρλωτιανός κι ο βουλευτής ο Γιάννης ο Σεργάκης. Η μάνα του Τουρλωτιανή το γένος Παπαδάκη. Και στη Μεταπολίτευση βγάλαμε χωριανό μας, είναι ο Μανώλης του παπά παιδί κι αυτό δικό μας. Στην ομιλία ρήτορας, στις γνώσεις πάντα πρώτος, γιατί επιστήμονες καλούς βγάνει αυτός ο τόπος. Όλοι αυτοί την Τουρλωτή την έχουνε στηρίξει, και πρώτη απ όλα τα χωριά την έχουν αναδείξει. Και ο Αυτιάς την Τουρλωτή τηνε καλημερίζει, κι ο Αγγελάκης το Γιωργιό πολύ τηνε στηρίζει. Γι αυτό λοιπόν μην προσπαθούν να μας κατηγορούνε, γιατί ποτέ κατώτεροι εμείς δε θα γενούμε. Η Τουρλωτή είναι ψηλά στον τρούλο είναι κτισμένη κι όσο κι αν προσπαθήσουνε πο κειά δεν κατεβαίνει. Μαρία Ευστρατίου Βογιατζή ΜΕΡΕΣ ΚΟΡΟΝΟΪΟΥ [25.03.2020] Άνθρωπος! Πλάσμα δυνατό, θρασύ και πεισμωμένο, που άμα λάχει ανατροπή κάνει στο πεπρωμένο. Κυρίαρχο επί της γης! Με παντοδυναμία, πορεύεται με προσευχή ή με τεχνογνωσία! Και δες το υποτακτικά πως έσκυψε κεφάλι, ώσπου να ρθει εμβόλιο για του ιού τη ζάλη. Θανάτου ο φόβος αρκετός για να τον αφοπλίσει, προς το μηδέν τις μέρες του βάλθηκε να μετρήσει. Φόβος γεννά τον πανικό, κι αυτός με τη σειρά του, φέρνει στην επιφάνεια τ ανθρώπου τα δεινά του. Κοίτα τριγύρω! Σινεμά, σού μοιάζει σαν ταινία, με θέμα επιστημονική πλοκή και φαντασία! Όλη η ανθρώπινη ζωή έχει τεθεί σε παύση, σταμάτησε η επαφή, το άγγιγμα, η ψαύση. Στην αγκαλιά και το φιλί υψώθηκαν εμπόδια, στη θέα φίλου ή συγγενή το βάζεις και στα πόδια. Οι τροφοθήκες γέμισαν γλυκά σοκολατούχα και οι πιζάμες έγιναν τ επίσημά μας ρούχα. Οι λεωφόροι άδειασαν, στενά, πλατείες, στράτες και περπατούν αγέρωχα οι πεινασμένες γάτες. Κάθε δραστηριότητα γίνετ απ την οθόνη, τα παλαμάκια έγιναν σουξέ απ το μπαλκόνι. Έξοδος επιτρέπεται μόνο για τα χρειώδη, ζούμε όλοι βίο όμοιο, άχρωμο, επουσιώδη. Έπαψε η ποικιλότητα! Μια πλέον η κουβέντα: Ποια στις εφτά τ απόγευμα τα ανακοινωθέντα. Πόσα είναι τα κρούσματα, ποιες ευπαθείς ομάδες, της οικουμένης οι νεκροί στις είκοσι χιλιάδες. Αναρωτιέμαι. Αργότερα γι αυτήν την πανδημία, τι γράφει με το λάτεξ της το γάντι η Ιστορία; Θα έχουμε βγει καλύτεροι, στο μέγεθος μιας τρίχας, ή ως κουσούρι έμεινε το φτέρνισμα κι ο βήχας ; Θα έχουμε ενσυναίσθηση, θ είμαστε εμείς ο άλλος ή παραμένουμε μπελάς της Γης ο πιο μεγάλος; Τι ερωτήσεις μ έπιασαν στης σκέψης μου τ αφιόνι; Ας πάω τα παλαμάκια μου να παίξω στο μπαλκόνι. Ο τουρλωτιανός ζωγράφος Βασίλης Σολιδάκης Ο Βασίλης Σολιδάκης είναι σε όλους και όλες μας γνωστός. Ξέρουμε ότι είναι ικανός και διακεκριμένος ζωγράφος, αλλά δεν είχαμε ποτέ την ευκαιρία να θαυμάσουμε από κοντά το έργο του. Αυτή η ευκαιρία δόθηκε σε πολλούς και πολλές από εμάς, τη βραδιά της 16ης Αυγούστου, όπου ο ίδιος ο ζωγράφος μας μίλησε στον προαύλιο χώρο του Γυμνασίου Τουρλωτής, για τις σπουδές και την πορεία του στην τέχνη και μας παρουσίασε σε βιντεοπροβολή προσωπικές του δημιουργίες, ενώ στο τέλος της παρουσίασης απάντησε στις καλλιτεχνικές απορίες του κοινού που με έκδηλο θαυμασμό τον περιστοίχισε. Ο δικός μας Βασίλης, μιλώντας ο ίδιος για τη ζωή και το έργο του είπε ανάμεσα στα άλλα: «Γεννήθηκα το 1948. Το 1973, βρέθηκα στην Ισπανία, μετά από παρότρυνση του δάσκαλου μου Θ.Δρόσου. Εκεί, με προβλημάτισε έντονα η διαφορά που ένιωσα να υπάρχει, ανάμεσα στην «κλασσική» τέχνη των μουσείων και στην «σύγχρονη» τέχνη. Η γνωριμία μου με τον Δημήτρη Περδικίδη στην Μαδρίτη, ήταν καθοριστική και πολύτιμη. Ο σπουδαίος αυτός ζωγράφος, με βοήθησε να καλύψω τα κενά μου. Μελέτησα από κοντά την Ισπανική τέχνη σε όλο της το μεγαλείο!! Παράλληλα, αντέγραφα λεπτομέρειες από έργα των μεγάλων δασκάλων, για να κατανοήσω τεχνικές που μου ήταν απαραίτητες. Βέβαια, το πνεύμα του Βελάσκεθ ακόμα με κατατρέχει. Από την πρώτη ατομική έκθεση στην αίθουσα τέχνης «Συλλογή» η θεματική των έργων μου προερχόταν από ό,τι με συγκινούσε, εντυπωσίαζε ή με προβλημάτιζε και προσπάθησα να αποδώσω με ρεαλισμό τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής, μέχρι και το 1985. Σε αυτό το διάστημα, παρ όλες τις τακτικές επαφές με την Ισπανία, κουβαλούσα πάντα στη σκέψη μου, εικόνες από τον τόπο που γεννήθηκα. Αρκετά θέματα μου ήταν από την αγαπημένη Κρήτη. Αναπόφευκτα καλλιεργήθηκε μέσα μου η έννοια της ρίζας ώς μήτρας, επομένως, απαρχή της ζωής-αρχή της ελευθερίας. Την περίοδο 1985-95, αν και είχα στραφεί στον Ισπανικό εξπρεσιονισμό δημιουργώντας ανεικονικά έργα και κατασκευές, εξακολουθούσε διαρκώς να με συγκινεί και να με εμπνέει το μυστήριο της γέννησης και της ζωής. Κορυφαία στιγμή της έκφρασης ήταν η έκθεση στο Ηράκλειο, μέσα στο επιβλητικό φρούριο «Κούλε» τον Αύγουστο του 1993. Λίγο αργότερα, τα πρώτα άμορφα έμβια που εξελίχθηκαν σε έμβρυα, πήραν συγκεκριμένες μορφές στις επιφάνειές μου και γεννήθηκαν νύμφες-σάτυροι, ανθρωπόμορφα πλάσματα «βαφτισμένα» σε βαρέλια βιομηχανικά, ώσπου να «εξαγνιστούν» και να γίνουν «ανθρώπινα». Από τότε μέχρι σήμερα ζωγραφίζω τα «ανθρώπινα». Αναμνήσεις από παιδικά παιχνίδια, σε άδειους χώρους επιστροφής ή αναχώρησης (ποιος ξέρει ), συνεπιβάτες σε πολύβοους σταθμούς» (Πηγή artviews). Η τόσο κοντινή επαφή με το έργο και τη ζωή του Βασίλη, «χρωμάτισε» και φώτισε το γκρίζο καλοκαιράκι που μας έφερε η φετινή πανδημία. Άλλωστε, σε κάθε δύσκολη και σκοτεινή εποχή στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας, είναι γνωστό πως η Τέχνη με τις όποιες εκφάνσεις της, αποτέλεσε το προπύργιο εκείνο, από το οποίο η καλλιτεχνική ανάγκη για προσωπική έκφραση του ατόμου, οδηγούσε πάντα στην ολοκλήρωση του καλλιτέχνη, στην θεραπεία του θεατή, και στην κοινωνική γαλήνη του συνόλου. Àƒ ø π À π ΜΗΛΟΠΙΤΑ Φθινόπωρο στην Τουρλωτή και τα τρυγοπατήματα τελείωσαν. Περιμένοντας τα στράφυλλα να ζυμωθούν, για να καζανέψουν τη ρακή, οι Τουρλωτιανοί επιδίδονται στη συγκομιδή άλλων προϊόντων της εποχής. Μήλα, καρύδια, κυδώνια, ρόδια είναι έτοιμα να μαζευτούν. Οι νοικοκυρές επιδίδονται στην παρασκευή γλυκών του κουταλιού από κυδώνι, ξηραίνουν τα καρύδια για να τα χρησιμοποιήσουν σε πατούδα, σταφιδωτά και άλλα γλυκά, αποθηκεύουν τα ρόδια για μνημόσυνα ή φτιάχνουν λικέρ. Τα μήλα όμως της Μονοκαράς είναι τα πιο γευστικά και αρωματικά ως φρούτα εποχής ή ως συνοδευτικός μεζές της ρακής στα καφενεία του χωριού. Γευστική πρόταση λοιπόν αποτελεί η εύκολη και νόστιμη μηλόπιτα. ΥΛΙΚΆ: 8 4-5 ώριμα μήλα. 8 1 πακέτο βιτάμ 8 1 φλιτζάνα ζάχαρη 8 1 κουταλάκι του γλυκού κανελογαρύφαλα 8 1 ρακοπότηρο κονιάκ 8 5 αυγά 8 5 φλιτζανάκια του καφέ ζάχαρη 8 5 φλιτζανάκια του καφέ αλεύρι 8 2 βανίλιες 8 1 μπέικιν 8 λίγα καρύδια προαιρετικά. ΕΚΤΈΛΕΣΗ: Καθαρίζουμε τα μήλα χωρίς να τα κόψουμε και αφαιρούμε προσεκτικά το κέντρο με τα κουκούτσια. Σε ένα κατσαρολάκι λιώνουμε το βούτυρο προσθέτοντας τη φλιτζάνα με τη ζάχαρη. Βράζουμε ένα με δύο λεπτά να λιώσει η ζάχαρη και να ομογενοποιηθεί με το βούτυρο. Αδειάζουμε σε ένα στρογγυλό ταψί 28-30 εκατοστών. Κόβουμε τα μήλα σε ροδέλες και τα τοποθετούμε στο ταψί σε μία στρώση. Πασπαλίζουμε με τα κανελογαρύφαλα και το κονιάκ. Προαιρετικά, τοποθετούμε καρύδι στο κενό που υπάρχει στο κέντρο των μήλων. Στο μίξερ χτυπάμε τα αυγά με τη ζάχαρη για 5-6 λεπτά σε δυνατή ταχύτητα μέχρι να αφρατέψουν. Χαμηλώνουμε την ταχύτητα του μίξερ και προσθέτουμε το αλεύρι, το μπέικιν και τις βανίλιες. Αδειάζουμε το μείγμα στο ταψί και ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 160 βαθμούς για 50 60 λεπτά. Ιδανικά στο φούρνο να καίνε μόνο οι κάτω αντιστάσεις και η σχάρα να είναι τοποθετημένη στην χαμηλότερη θέση. Αφού ψηθεί η μηλόπιτα την βγάζουμε από τον φούρνο την αφήνουμε 10 λεπτά και την αναποδογυρίζουμε σε μία πιατέλα. Όταν κρυώσει κόβουμε σε κομμάτια και σερβίρουμε. Είναι πεντανόστιμη. ΑΔΑΜΑΚΗ ΚΩΣΤΟΥΛΑ
4 Tουρλωτιανά Nέα ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 Όλα τριγύρω αλλάζουνε... Οι περισσότεροι ενήλικες, όταν αναφερόμαστε στο παρελθόν και τη νιότη μας, ανακαλούμε στη θύμηση μας, τις παιδικές μας παρέες και τους τόπους που ζήσαμε στιγμές ανεμελιάς και ευτυχίας. Συχνά ο τόπος που περάσαμε τις ανέμελες στιγμές μας, ταυτίζεται με τον τόπο των καλοκαιρινών μας διακοπών, ανεξάρτητα από το, αν ο τόπος αυτός τυχαίνει να είναι και ο τόπος της καταγωγής μας. Το Μόχλος και οι γειτονικές παραλιακές τοποθεσίες του, όπως το Βαρκοτόπι, οι Λούτρες, το Αλτσί πιο μακριά, είναι τόπος ορόσημο για την αναβίωση της παιδικότητας, της εφηβείας και της νεότητάς μας. Στο Μόχλος συγκεκριμένα, επανερχόμαστε κάθε καλοκαίρι, με επιμονή, (Φωτο: Ursula Angenendt) όπου εκτός από το δροσερό μπάνιο και το φρέσκο ψαράκι, επιτρέπουμε στην ψυχή μας να στρέψει το βλέμμα της με συγκίνηση στο παρελθόν της. Για τη γράφουσα κάθε γωνιά αυτού του ψαροχωριού είναι γεμάτη αναμνήσεις. Το Μόχλος ήταν πάντα ο προορισμός των καλοκαιρινών διακοπών της οικογένειας, και αποτελούσε τη σύντομη απόδραση από την Τουρλωτή και τις χειμερινές δεσμεύσεις και υποχρεώσεις της. Δεν ανακαλώ το Μόχλος της δεκαετίας του 90 και των επόμενων χρόνων. Ανακαλώ το Μόχλος της δεκαετίας του 80. Το Μόχλος που δεν είχε φωτισμό, τουρισμό, θόρυβο αυτοκινήτων, ξενοδοχειακά και τουριστικά καταλύματα. Εκείνα τα χρόνια συνήθιζε η οικογένεια να περνάει τους τρεις καλοκαιρινούς της μήνες σε ένα μικρό σπιτάκι, τι σπιτάκι δηλαδή, σε ένα δωμάτιο συγκεκριμένα που μόνη πηγή φωτός του είχε μια λάμπα πετρελαίου και μερικά κεριά. Ένα εξωτερικό κουζινάκι και μια τουαλέτα αποτελούσαν τους βοηθητικούς του χώρους και η μικρή του αυλή είχε μια λεμονιά φορτωμένη καρπούς και τζιτζίκια. Στης άκρη της αυλής στοιβαζόταν όλος ο εξοπλισμός αλιείας του πατέρα, και η παμπάλαιη μηχανή ζούνταπ ήταν μόνιμα παρκαρισμένη έξω από την είσοδο του σπιτιού. Μεταφορικό του μέσο εκείνους τους τρεις μήνες αποτελούσε η βάρκα του με την οποία ξημεροβραδιαζόταν στην Ψείρα, στου Βουκόλου την Αγκάλη και όποτε το επέτρεπε η θάλασσα με τα θέλγητρά της σε πιο μακρινούς προορισμούς. Η θάλασσα και οι δραστηριότητες γύρω από αυτήν απορροφούσε όλο το παιδικό μας ενδιαφέρον. Ξυπνούσαμε με την επιθυμία να βρεθούμε στην αγκαλιά της. Όταν φτάναμε στην παραλία συναντούσαμε πάντα τις ίδιες φυσιογνωμίες που έριχναν την πρωινή τους βουτιά. Την κυρία Σόνια, με τη νύφη της τη Μαρία Μανουσάκη, την Κική, την Πόπη την Κασσωτάκη, τη Μαρίκα του Δημήτρη του Ψαρά. Σήμερα, κάθε φορά που πηγαίνω στην παραλία αναζητώ τις φιγούρες τους, τις δικές τους κι όχι άλλες, με τα ολόσωμα μαγιώ τους και τα παπουτσάκια τους, καθώς ετοιμάζονταν να αφεθούν στο ατίθασο κύμα του Μόχλου. Μπλάβιζαν δάχτυλα και χείλια από το πολύωρο κολύμπι, αλλά εμείς εκεί, επιμέναμε να βουτάμε στα βάθη της θάλασσας ψάχνοντας με τις μάσκες μας να ανακαλύψουμε τους θησαυρούς της. Πιστή και μόνιμη παρέα μου εντός κι εκτός θαλάσσης ήταν η Άννα η Κυπραίου. Ξεκινούσαμε κάνοντας βουτιές από τις σανίδες σέρφ που είχαν αφημένες στα ανοιχτά της παραλίας οι δάσκαλοι wind serfing του νεόχτιστου τότε υπό γερμανική διεύθυνση ξενοδοχειακού συγκροτήματος «club aldiana», και όταν φτάναμε στο σημείο να βαρεθούμε, συνεχίζαμε το κολύμπι μας με βουτιές στα βραχάκια, και με τσουλήθρα στη λεία γλιστερή επιφάνεια που τώρα φέρει την επιγραφή slippery προειδοποιώντας για το επικίνδυνο σημείο της. Τολμώ βέβαια να παραδεχτώ πως οι τουρίστες που προσέγγιζαν το σημείο εκείνο μη γνωρίζοντας την επικινδυνότητά του, με αποτέλεσμα να χάσουν την ισορροπία τους, αποτελούσαν αιτία για να διασκεδάσουμε και να λυθούμε στα γέλια, αφού κι εμείς δεν φροντίζαμε να τους προειδοποιήσουμε σχετικά, προκειμένου να αποφύγουν το τόσο διασκεδαστικό για εμάς θέαμα της επερχόμενης κωλοτούμπας. Ντροπή μας, αλλά το κάναμε! Ο μεσημεριανός ύπνος, ο τόσο απαραίτητος για τους μεγάλους με τις περιορισμένες αντοχές, ήταν σκέτο μαρτύριο για εμάς τα παιδιά που οι αντοχές περίσσευαν. «Πέσε στο κρεβάτι κι ας μη κοιμηθείς», ακούγαμε συχνά, και αγανακτούσαμε με τη γονεϊκή διαταγή. Μα τι θα πει πέσε και ας μην κοιμηθείς; Δε θέλω να πέσω και ούτε να κοιμηθώ. Δεν έχω μπαταρίες να γεμίσω όπως εσύ μεγάλε γονιέ μου, είμαι ξεκούραστη και με μπαταρίες υπέρ φορτισμένες! Κινητά δεν υπήρχαν για να σκοτώσουμε άσκοπα με αυτά το χρόνο μας, τον οποίο αναλώναμε σε πιο πλούσιες και εποικοδομητικές κατ εμάς δράσεις. Κοπάνα από το μεσημεριανό ύπνο έκανα συχνά και πήγαινα στα βραχάκια για κοχύλια που θα χρησιμοποιούσα μετέπειτα στο ψάρεμα με καλάμι. Χωνόμουν ανάμεσα στα βράχια μπροστά από τον ερειπιώνα που τώρα βρίσκεται το the rocks και μάζευα τα δολώματα για το καλάμι μου. Τα συγκέντρωνα σε ένα πλαστικό ποτήρι που γέμιζα με θαλασσινό νερό και μετά καθόμουν στο μόλο και ψάρευα. Κατόρθωνα να πιάσω μερικούς γύλους και άλλα μικρά ψαράκια, με τα οποία έπειτα τάιζα τις κοκαλιάρες γάτες. Στα πρώτα χρόνια της εφηβείας, απλά εξασκούσα το χόμπι του ψαρέματος, πιάνοντας και επιστρέφοντας τα ψάρια ξανά στη θάλασσα. Όμως όταν συνειδητοποίησα ότι αυτό που έκανα αποτελούσε μια βασανιστική εμπειρία για το ψάρι, εγκατέλειψα το χόμπι και παράτησα καλάμι και ψαρική στην αποθήκη του νεόχτιστου πλέον εξοχικού των γονιών μου που ουδέποτε είδα με καλό μάτι διότι δε διέθετε ούτε λεμονιά, ούτε αυλή, ούτε λάμπα πετρελαίου. Τα απογεύματα στο Μόχλο συνεχίζονταν με περισσότερο παιχνίδι. Πηγαίναμε με την Άννα στους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής και χωνόμασταν στα υπό ανασκαφή σημεία. Γοητευόμασταν από τους τάφους και τα οικήματα που έβλεπαν το φως του ήλιου χιλιάδες χρόνια μετά. Το αρχαιολογικό ιστορικό θα ήταν η δεύτερη επαγγελματική επιλογή μου, αργότερα, σε περίπτωση που δεν επιτύγχανα την πρώτη, λόγω (Φωτο: Helene Semanderes) της παιδικής μου περιέργειας για τις ανασκαφές. Πέρα από το γεγονός ότι πέτυχα τελικά την πρώτη μου επαγγελματική επιλογή, ακόμα και σήμερα οι αρχαιολογικοί χώροι, μού ασκούν έντονη γοητεία. Εκτός από τις βόλτες σε όλα τα σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος του Μόχλου, μεγάλο χρόνο δαπανούσαμε στις ορθοπεταλιές με τα ποδήλατα. Έπαιρνε η Άννα το ποδήλατο της μητέρας της, κι εγώ το δικό της και οργώναμε το Μόχλος, τα ξενοδοχεία, τα Λιμενάρια, ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας, τους τότε (αλλά και σήμερα) κακοτράχαλους δρόμους. Είχαμε βέβαια και κάποιες μεγαλειώδεις πτώσεις από αυτά, που άφηναν πληγιασμένα τα γόνατα και τον εγωισμό μας, από την κατσάδα της μητέρας ως επακόλουθο των παιδικών μας αταξιών. Αλλά δεν είχε σημασία. Τα απομεινάρια των παιδικών τραυμάτων στα γόνατα αποτελούν τα παράσημα με τα οποία τιμήσαμε την ωριμότητά μας. Όταν έπεφτε το βράδυ, έπεφταν και οι ρυθμοί του παιχνιδιού, επέστρεφα σπίτι, και αποσπέριζα με αδερφές και μητέρα στην αυλή μας. Ο πατέρας, όπως λέχθηκε παραπάνω φλέρταρε επίμονα με τη θάλασσα, την αντίζηλο της μητέρας μου, και το φλέρτ αυτό το πλήρωνε μετά καθώς άκουγε το δικαιολογημένο παράπονο της, για την αργοπορία του. «Βύρωνα είπες ότι θα επέστρεφες στις 21:00 και τώρα είναι δώδεκα το βράδυ. Ανησύχησα, θα με σκάσεις, να το ξέρεις!» Η φράση αυτή, έπαψε να επαναλαμβάνεται, πριν μερικά χρόνια, όταν οι δυνάμεις εγκατέλειψαν τον πατέρα μου, που με πόνο καρδιάς πούλησε τη βαρκούλα του, ενώ η μητέρα μου ασφαλής πλέον, ξεφορτώθηκε μια για πάντα την αντίζηλό της. Τα βράδια στο Μόχλο ήταν δροσερά χωρίς ακραίους καύσωνες και έντονες υγρασίες. Η ζακέτα ήταν απαραίτητη από τις εννιά το βράδυ, και το θαλασσινό αεράκι δεν αστειευόταν όπως σήμερα. Οι γονείς με τους φίλους ή τους γείτονες μαζεύονταν στο καφενείο του Χειμώνα και πίνανε κανένα ρακάκι. Από ένα μεγάφωνο της κακής ώρας ακούγονταν τα άπαντα του Λοϊζου και από τότε, κάθε φορά που ακούω το «Δελφίνι» του, έρχεται το παρελθόν μου κατακούτελα και με κολλάει χαλκομανία στην πόρτα του καφενείου του Χειμώνα. Πολλές φορές εκεί μαζεύονταν οι αγανακτισμένες σύζυγοι των δεινών ψαράδων πίνοντας την πορτοκαλάδα τους, περιμένοντας τους συμβίους να κάνουν την εμφάνισή τους. Έτσι, εκεί που άφηναν το βλέμμα τους να ξεμακρύνει στο πέλαγος, διαπίστωναν με την άκρη του ματιού τους τις βάρκες του Καπετάνιου, του Μενέλαου, του Βύρωνα, του Θαλασσινού, του Στρατηγού, να πλησιάζουν συνάμενες κουνάμενες το μόλο. Οι αδελφοί Κουκουράκη (Καζίκος, Σαϊτης, Περιπτεράς) διέθεταν αξιόλογο καΐκι και είχαν πλούσιες ψαριές. Κατέβαινε λοιπόν η Κική, η Μαρίκα, Η Καλλιόπη, η Σόνια και η Νίνα σπανιότερα και συνέδραμαν τους συζύγους τους στη μεταφορά διχτυών, κουβάδων, παραγαδιών, γεμάτων με μικρά και μεγάλα ψάρια. Το ξεψάρισμα των διχτυών ήταν ιδιαίτερα διασκεδαστικό, καθώς οι ανωτέρω επίδοξοι ψαράδες, άπλωναν τα δίχτυα τους πάνω στον κεντρικό δρόμο του Μόχλου, εκεί που σήμερα όπως και τότε είναι το εικονοστάσι του Αη Νικόλα και με τη βοήθεια παιδιών, φίλων, συζύγων και γατιών, απεγκλώβιζαν τις αθερίνες και τις μαρίδες, από τα ισχυρά τους δεσμά. Σαν τώρα τους θυμάμαι να γελούν να μιλούν, να εξιστορούν επεισοδιακές στιγμές της δραστηριότητας τους στη θάλασσα, αλλά ελάχιστοι είναι πια στη ζωή. Τα χρόνια εκείνα πέρασαν, και το λεπτό κορίτσι με το κόκκινο ολόσωμο μαγιω και τη μπλε σαγιονάρα έγινε μεγάλη με το περιττό της βάρος γυναίκα. Το Μόχλος άλλαξε. Αν και αγαπημένος προορισμός, μοιάζει κάπως άγνωρος και ξένος. Ξενοδοχεία και καταλύματα βραχείας και μεγαλύτερης διανυκτέρευσης κτίστηκαν μέσα και έξω από τον οικισμό, αυτοκίνητα ανεβοκατεβαίνουν ασταμάτητα από το πρωί ως αργά το βράδυ σα μανιασμένα, τουρίστες και ντόπιοι κατακλύζουν παραλίες και ταβέρνες, μουσικές μπερδεύονται, και ένα έντονο παγκόσμιο πολιτισμικό αλισβερίσι πραγματώνεται στο μικρό ψαροχώρι. Βλέπω καλοπροαίρετα τη νέα πραγματικότητα, και χαίρομαι την έντονη επισκεψιμότητα. Όμως κάπου εκεί μέσα σε αυτήν την πολυπολιτισμική κυψέλη του Μόχλου, πάντα θα αναζητώ με συγκίνηση, την Άννα, τα ποδήλατα, τις κυρίες της παραλίας, τους ψαράδες, και το Δελφίνι του Λοΐζου. Περισσότερο από όλους και από όλα όμως, αναζητώ το οχτάχρονο κορίτσι με το κόκκινο μαγιώ και τη μπλε σαγιονάρα που ξεπόρτιζε από την αυλή με τη λεμονιά και τη ζούνταπ παρκαρισμένη δίπλα στην είσοδο.